.
REGUŁA V - znaki przystankowe, pauzyW czytaniach występują stosowne znaki przystankowe: dwukropki, kropki, przecinki, średniki, myślniki itd. Należy je zaznaczyć podczas czytania, czyniąc odpowiednio długą przerwę (pauzę).
W czytaniu odgrywają one bardzo ważną rolę.
Pauzy to okresy krótszego lub dłuższego milczenia w czasie czytania.
Celem ich jest oddzielenie poszczególnych części tekstu, aby słuchaczowi ułatwić zrozumienie sensu całości. Przez błędne stosowanie przerw, sens może ulec zmianie (np. "Czytanie z Listu św. Pawła (pauza) Apostoła do Efezjan" - słuchacz może odnieść wrażenie, jakoby św. Paweł był Apostołem posłanym wyłącznie do Efezjan). Po prawidłowo stosowanych przerwach poznaje się, że lektor rozumie to, co czyta. Bez zrozumienia treści można wprawdzie wyraźnie czytać, ale nie można robić prawidłowych pauz.
Przerwy wymagane są ponadto ze względu na, potrzebę oddechu: Lektor potrzebuje przerw, aby uzupełnić powietrze do dalszego czytania. Lektor powinien przy każdej okazji nabierać powietrze, w przeciwnym bowiem razie będzie odczuwał zmęczenie lub, gdy mu zabraknie powietrza, zrobi niespodziewanie przerwę w zupełnie nieoczekiwanym miejscu.
Tak jak dla lektora, przerwy potrzebne są również dla słuchaczy. Słuchacz nie może być zalany potokiem słów, gdyż nie zrozumie wtedy prawidłowo czytanego tekstu.
Ks. Andrzej Zaniewski w roli kantora i akompaniatora
@@@
kontakt w sprawie szkoleń:
biuro@logos.dt.pl
tel.94-340-60-06@@@
Rodzaje przerw:
Akapit - jest to zakończenie zdania kropką i rozpoczęcie następnego od nowej linijki. Oznacza to nowy rozdział lub nową myśl. Jest to najdłuższa przerwa stosowana w czasie czytania. Trwa ona na okres liczenia do trzech (zaznacza się ją w przygotowywanym tekście jako ///) - jest to tzw. przerwa a linea.
W tym czasie lektor nabiera powietrza, przygotowuje się do następnej części i kontaktuje się wzrokiem ze słuchaczami.
Podobnie przerwę "na trzy" stosujemy:
- po słowach rozpoczynających lekcję, np. "Czytanie z księgi Jozuego"
- po ostatniej kropce czytania, a przed słowami: "Oto Słowo Boże"
Kropka - jest to nieco krótsza przerwa, odpowiadająca liczeniu do dwóch (//).
Średnik - to taka sama przerwa jak kropka.
Przecinek - to najkrótsza przerwa, liczona do jednego (/) czyli tylko tyle, aby uzupełnić powietrze i rozdzielić poszczególne myśli dla ich lepszego zrozumienia. Przecinek nie jest jednoznaczeniowym (zawsze takim samym) znakiem przystankowym. Niekiedy trzeba go przeczytać szybko, jakby przeoczyć, a czasami należy go potraktować tak poważnie, jak kropkę albo średnik. Czynimy wówczas przerwę "na raz". Podobną przerwę stosujemy po kropce.
Nawias - zawiera słowo lub zdanie wyjaśniające. Jest to przerwa liczona na jeden (/).
Dwukropek i cudzysłowie - ta pauza nie jest dokładnie określona. Najczęściej jest równa kropce, czyli liczy się ją do dwóch (//).
Pytajnik i wykrzyknik - wymaga przerwy jak przy kropce (/), ale jeśli chcemy wywołać pewne zaciekawienie lub napięcie u słuchaczy, można zrobić przerwę nieco dłuższą. Pytajnik należy zaznaczyć antykadencją (wzniesieniem tonu), zaś wykrzyknik - podniesieniem głosu (natężenie).
Przerwy wtrącone - robimy je w miejscach, gdzie ma żadnego znaku interpunkcyjnego. Służą one pełniejszemu zrozumieniu zdania.
- Po podmiocie zdania głównego - np. "Bóg /jest Stwórcą nieba... "
- Przy opuszczeniach - np. " Ciało należy do ziemi, dusza / Bogu. "
- Przy łącznikach jak "i," "albo", "bo" - np. " To / albo owo "
Bez tych dodatkowych przerw lektor nie jest w stanie przekazać treści oraz utrzymać właściwego tempa. Przerwy tego typu są krótkie. Ich miejsce wyznacza lektor sam znajdzie je tym łatwiej, im lepiej zrozumie treść czytanego tekstu.
np. "Zbuntował się na pustyni Izrael, naród wybrany... ". Po słowie "pustynia" należy zrobić krótką przerwę, w przeciwnym bowiem razie można byłoby zrozumieć zdanie tak, że chodzi o pustynię o nazwie Izrael. O przerwie nie zawsze więc decyduje kropka czy inny znak pisarski, ale przede wszystkim sens zdania.
Błędem jest, jeśli lektor robi za mało przerw, robi przerwy w nieodpowiednim miejscu lub nie stosuje się do odpowiedniej długości przerw.
REGUŁA VI - akcentZnalezienie właściwego akcentu nie jest sprawą szczęścia, lecz przede wszystkim kwestią właściwego przygotowania. Przeważnie akcentuje się zbyt wiele wyrazów, gdy tymczasem w każdej części zdania, która posiada swój własny sens, wolno zaakcentować mocniej tylko jeden wyraz (słowo).
Podczas czytania słowo zawierające istotną myśl, posiadające największe znaczenie, powinno być zaakcentowane, czyli odpowiednio podkreślone.
Istnieją trzy rodzaje akcentacji wyrazu:
- akcent iloczasowy - polega na wydłużeniu wypowiadanego słowa w czasie,
- akcent toniczny - polega na podniesieniu tonu przy czytaniu wyrazu akcentowanego
- akcent dynamiczny - polega na zdynamizowaniu, przeczytaniu głośniej danego wyrazu akcentowanego,
Wyraz podkreślony nadaje zdaniu jednoznaczny sens, warunkuje poprawne odczytanie intencji autora tekstu oraz właściwe przyjęcie treści przez słuchaczy. Gdy akcentuje się w zdaniu zbyt wiele słów, wówczas trudno się zorientować, co w zdaniu jest najważniejsze. Uzyskujemy zjawisko patosu. Z kolei gdy nie akcentujemy żadnego wyrazu - grozi nam monotonia.
.